Gazeta shqiptare bluetooth

🇦🇹🇹🇯Plani Austro-Hungarez për sigurimin e pavarësisë së Shqipërisë
🟢Në Vjenë, më datat 16-19 tetor 1912, u mbajt një konferencë, ku u diskutua mbi Shqipërinë.Aty u diskutua territori i ardhshëm i shtetit Shqiptar dhe ndër të tjerash edhe për atë se, nëse Sanxhaku që ishte në kufi me Austro-Hungarinë, mund t'i kalonte apo jo Shqipërisë së ardhshme.Sanxhaku u shqytrua si nyjë strategjike, si komunikim me Shqipërinë dhe si pengesë kundra bashkimit Serbi-Mali i Zi.Gjithashtu konferenca, përveç kufirit ekstrem në veri diskutoi edhe për kufirin ekstrem të jugut.U vendos të bëheshin përpjekje që, në tokat që do të merrte Greqia, të respektoheshin sa të ishte e mundur kufijtë e gjuhës shqipe.Kufijtë territorialë të këtij shteti të ri, duhet të siguronin interesin, vitalitetin e stabilitetin dhe do të përfshinin, nëse ishte e mundur, të gjithë Shqiptarët që jetonin në Perandorinë Osmane dhe si rrjedhojë të krijohej një Shqipëri natyrale.Do të ishte në interesin e zhvillimit dhe lidhjeve ekonomike dhe politke me Austro-Hungarinë, nëse ky shtet i ardhshëm, do të shtrihej më larg në lindje.Austro-Hungaria ishte e mendimit se shteti Shqiptar i ardhshëm duhet të ishte neutral për një kohë të caktuar, për t'u mbrojtur prej lakmive të fqinjëve më të fortë.
🔵Më 30 tetor 1912, ministri i jashtëm i perandorisë, Berchthold nxorri një program politik në lidhje me situatën në Ballkan, ku shprehte dhe kundërshtimin e Monarkisë së Danubit për lejimin e një porti Serb në Durrës.Në pikën 1 dhe 2 thuhej se:
🟣1.- Dëshira e Serbëve për zgjerim territorial duhet të refuzohet në mënyrë absolute.Kjo ambicie mund të merrej si një shenjë e sigurt që, Serbia nuk dëshiron të jetojë një miqësi të gjatë me Monarkinë dhe nuk do të përdori një port Boshjank.Një korridor Serb në Adriatik sigurisht që do të ishte i papajuteshëm.
🟣2.- Shqipëria duhet të ketë një zhvillim të lirë dhe kjo është në lidhje të ngushtë me interesat vitale të Monarkisë.Bregu Lindor i Adriatikut, nuk mund të pushtohet nga një Fuqi e Madhe.Që të parandalohet një konflikt, që do të rezultonte nga një pushtim i tillë, një shtet viabël e sa më i madh duhej krijuar.Një Shqipëri e vogël që nga lindja, ofron pak garanci për qëndrueshmëri në të ardhmen.
🔵Po më 30 tetor, Berchthold i paraqiti Berlinit këtë qëndrim zyrtar të diplomacisë së Monarkisë së Danubit, por në formë më të prerë.Në pikën 3 dhe 4 flitet për të ardhmen e Shqipërisë dhe ndër të tjera shprehej qartë pakënaqësia e monarkisë mbi pretendimet Serbe:
🟣3.- Në kërkoftë Serbia të shtrihet deri në Adriatik do t'i thuhet që në fillim jo.Në dashtë vetëm një rrip toke për tê dalë në Adriatik, kjo s'mund të jetë tjetër veçse tokë Shqiptare, për fitimin e së cilës, nuk mund t'i njihej Serbisë në asnjë mënyrë, kurrfarë e drejte në themel të principit të kombësisë që, predikon ajo vet.Një zgjerim i tillë do të dëmtonte pa të drejtë, aspiratat e Shqiptarëve.
🟣4.- Shqipëria duhet të ketë një zhvillim të lirë dhe kjo është në lidhje të ngushtë me interesat vitale të Monarkisë.Bregu Lindor i Adriatikut, nuk mund të pushtohet nga një Fuqi e Madhe.Që të parandalohet një konflikt, që do të rezultonte nga një pushtim i tillë, një shtet viabël e sa më i madh duhej krijuar.Duhet me doemos të krijohet një Shqipëri e lirë dhe e zonja që të jetojë.Veç kësaj, një Shqipëri e vogël mund t'i ketë ditët e shkurtra dhe neve një gjë e tilë, kurrsesi nuk na leverdis.
🟢Berchthold ishte i mendimit se, Gjakova, Prizreni, Peja, dhe rrethet e tyre, banoheshin nga Shqiptarët, dhe të futeshin ato vende në Shqipërinë e ardhshme ishte sa e dobishme dhe e drejtë.Në jug-lindje sipas tij Greqia duhej të shtrihej deri në Kallamas.Në veri-perëndim Berchthold i jepte rëndësi, që të mbeste e pacënuar toka Shqiptare.Në lidhje me kreytarin e shtetit ai ishte i mendimit të zgjidhej një princ i huaj gjerman që të ishte protestant, në mënyrë që të mos identifikohej me asnjë nga fetë që praktikoheshin në Shqipëri, me qëllim që princi të ishte mbi palët.
🔴Më 3 nëntor 1912, Vjena njofton zyrtarisht Serbinë se nuk do e lejonte në Adriatik.
🟢Në 3 nëntor 1912, në mes të euforisë së Serbisë, Vjena dërgoi profesorin Redlich, nē Beograd për të parë e dëgjuar pretendimet Serbe në lidhje me Shqipërinë.Ai u takua me Pashiç, kryeministrin Serb.Pashiç paraqiti pretendimet e Beogradit në Shqipëri.Sipas Pashiç-it, Serbia e vjetër përfshinte, Vilajetin e Kosovës së bashku me bregdetin Adriatik, që fillonte poshtë nën Durrës dhe shkonte deri në Shëngjin.Sipas tij, dalja në det ishte çështje jete për Serbinë, pa të cilën ajo do të zihej si një kazan me kapak të mbyllur.Ai ishte shprehur profesorit Austriak se synimi i monarkisë për lëninen e asaj pjese të Adriatikut Shqipërisë ia bënte të pamundur Serbisë daljen në Adriatik dhe eksportin e prodhimeve vendase.Pashiç e justifikonte me daljen ekonomike dhe e mbështeste tek e drejta historike.Sipas tij Shqipëria e pavarur ishte një gjest i bërë kundra Serbisë, dhe se porti i Durrësit ishte një çështje vitale për Serbinë.Pashiç shprehej se Austro-Hungaria nuk kishte pse të shqetësohej për daljen në Adriatik të Serbisë nëpërmjet Durrësit sepse sipas tij, Serbët do tē kujdeseshin që t'i siguronin Shqiptarëve gjuhën, shkollat e tyre, fenë e tyre dhe zakonet e tyre.Por Austro-Hungaria e dinte se kjo do të thoshte cënim i pavarësisë së Shqipërisë dhe se Serbia në dashtë ta merrte Durrësin nuk do të ndalonte aty por do të gëlltiste të tërë veriun e Shqipërisë.Ugron, Ambasadori i monarkisë në Serbi i deklaroi prerë Pashiç-it se:"Tokat shqiptare duhet t'u mbeten Shqiptarëve.Austro-Hungaria e ka menduar gjatë ktë dhe pas një shikimi të gjithanshëm të problemit, arriti në konkluzion se, nuk mund të lejojë Serbinë të dalë në detin Adriatik dhe ky qëndrim nuk mund të ndryshoj.Këtë plan Serbia duhet ta lë pas, pasi ne nuk do japim votën tonë që të coptohet Shqipëria".
🔴Pas pushtimit të Prizrenit Serbët kishin marrë flakë nga një eufori e madhe.Zyrtarja Serbe Samoprava shprehej kështu:"Na vjen keq që të jemi të detyruar t'i vëmë në dukje monarkisë që motivet tona kombëtare dhe nevojat për arrijten e pavarësisë ekonomike dhe politke, kërkojnë absolutisht daljen në det.
🔴Pretendimet e saj ishin se:
🔴1.Shqiptarët ishin në anën e Turkut, në luftë ndaj nesh.Shqiptarët nuk kan një territor të tyren të veçantë, ata në mesjetë, ishin në territorin e shtetit Serb e Bizantin.
🔴2.Është pranuar moskapaciteti i tyre, për një shtet me jetë të lirë.
🔴3.Krijimi i një shteti Shqiptar, do të shkonte në dëm të paqes në Ballkan, e në dëm të zhvillimit civil të shteteve e popujve, më tepër të përparuar në gadishull.
🔴4.Shqiptarët do të konfiktoheshin midis tyre, siç kanë bërë deri tani.
🟢Megjithë kundërshtimet e fuqive të mëdha Serbia nuk tërhiqej nga dalja në det.Insistonte dhe madje tentonte "të korruptonte" Austrinë.Në 18 nëntor, ajo i paraqiti një plan Austrisë për aneksimin e Shqipërisë Veriore, së bashku me Durrësin dhe si koncesion Serbia i ofronte Austrisë, mospagimin e doganave në këtë territor.Ambasadori Austriak i deklaroi Beogradit, që as që mund ti'a paraqiste Berchthold-it një propozim kaq të turpshëm.Berchtholdi reagoi duke thënë se përgjigjja e monarkisë ishte e prerë dhe pandryshuar, dhe se ky pretendim as që meritonte të merrej parasysh.Berchthold ua bëri të qartë fuqive të mëdha qëndrimin e monarkisë në lidhje me pretendimet e Serbisë për daljen në det nëpërmjet tokave Shqiptare, duke deklaruar se:"Në këtë çështje, ne nuk lëshojmë pe në asnjë mënyrë".Rusia ishte pozicionuar në krah të Serbisë.Ndërkohë Franca, Anglia, Italia dhe Gjermania shprehën kundërshtimin e tyre për një port Serb në Adriatik.
🔴Pushtimi i Portit të Durrësit nga Serbët dhe mobilizimi i Austro-Hungarisë për luftë
🔴Serbia synonte të kapte portin e Shëngjinit dhe Durrësit sa më parë, me qëllim që, ta bënte marrjen e tyre fakt të kryer, përpara opinionit publik ndërkombëtar.Gazeta Serbe 'Politika' shkruante se"Ose dalim në det, ose vdesim".Greqia, Bullgaria e Mali i zi e mbështesnin hapur Serbinë.Bullgaria donte ta mbante larg Selanikut, po kështu dhe Greqia larg Egjeut.Venizelo, kryeministri Grek shkoi aq larg duke thënë se në princip qëndruaka krejt me një mendje me Serbinë për portin në Adriatik dhe se për Serbinë, u hedhka në zjarr.Ndërkoh që Fuqitë e Mëdha mendonin se Serbia nuk mund të merrte një port Shqiptar, ushtria Serbe pushtoi Durrësin në 29 nëntor 1912.Pasi hyri në Durrës, komanda Serbe nxorri një shpallje për banorët se:"Ushtria Serbe erdhi në qytetin tuaj për të sjellë rregull, vëllazëri, liri për të gjithë Shqiptarët e Durrësit.Mbasi Evropa u përkul para së të drejtës etike të një shteti të kulturuar, siç është Serbia, e lejoji daljen e saj në det."Në Vjenë po diskutohej seriozisht dhe mundësia e luftës me Serbinë dhe aleatët e saj ballkanik.Për këtë qëllim mbas disa ditësh pas pushtimit të Durrësit, u takuan Schemua dhe Auffenberg, përkatësisht Shefi i shtabit të Përgjithshëm dhe ministri i mbrojtjes së Monarkisë së Danubit me ministrin e jashtëm Berchthold, për të diskutuar mbi një ndërhyrje ushtarake.Austria nuk donte luftë, por për rastin e Shqipërisë, po diskutohej edhe një variant i tillë.Në Vjenë, Perandori Franc Josef me lot në sy, ju lut Princit të kurorës Franc Ferdinandit që të mos bënte asgjë që do të çonte në luftë.Franc Josefi e pranonte se situata ishte më keq se 1866.Ai thoshte se:"Nuk dua luftë.Unë gjithmonë kam fat të keq me luftërat.Ne fitojmë dhe humbim provincat".Për Franc Ferdinandin, ajo që e prekte Austro-Hungarinë në veçanti është se për 300 vjet, ka quajtur veten mbrojtëse e katolikëve të Shqipërisë.
🔴Me gjithë qëndrimin e Franc Josefit, Franc Ferdinandi kishte vendosur të konsultohej me aleaten e ngushtë, Gjermaninë, për një luftë eventuale.Kajzeri Gjerman premtoi mbështeje të plotë për Austrinë.Kajzeri Gjerman Whilhelm II i deklaroi princit se:"Kjo është çështje prestigji, duhet t'i tregojmë grushtin Serbisë dhe të jeni të sigurt për përkrahjen time".Gjermania e përkrahte monarkinë për çështjen Shqiptare, pasi e konsideronte një çështje prestigji për Austro-Hungarinë.Franc Ferdinandi ishte i zemëruar me sjelljen kokëfortë të Serbëve.Vjena vendosi mobilizimin e pjesshëm, Austria u bë, sidomos, kërcënuese sa të thëriste nën armë 900.000 burra, pasi ushtria Serbe nuk e lëshonte Durrësin.Në këtë mënyrë, në afërsi të kufirit të Serbisë, u vendosën nga pesë deri në gjashtë korparmata.Gjatë 1912-1913 qeveria Austro-Hungareze ndaloi të drejtën e oficerëve jashtë shtetit dhe ndaloi për një vit të drejtën e emigrimit për të gjithë burrat, të cilët ligji i ngarkonte me detyra ushtarake.Shën Petersburgu u tërhoq nga përkrahja për një port Serb në Adriatik, dhe e lajmëroi Beogradin se Rusia nuk do të hynte në luftë për hir të Durrësit.Franc Ferdinandi e zëvëndësoi shefin e shtabit të përgjithshëm Schemua me gjeneralin Conrad Von Hotzendorf.Conrad, sa erdhi në detyrë i kërkoi perandorit t'i shpallte luftë Serbisë për çështjen Shqiptare.Në fund të nëntorit 1912 ushtarët Austriak të nervozuar vendosën të pushtonin vetë Sanxhakun e Novipazarin, për të krijuar një kufi të përbashkët me Shqipërinë.Mobilizimi i forcave i kishtoi gjithsej 1 miliard franga Austrisë dhe i gjithë buxheti i shtetit gjatë 2 luftërave ballkanike arriti në 6 miliardë.
🟢Ndërhyrja e Fuqive të Mëdha për të shmangur luftën dhe tërheqja e trupave Serbe nga Durrës
🟢Kur u pa se qëndrimi i Vjenës në lidhje me kërkesën mbi portin e Durrësit ishte i palëkundur dhe mund të çonte deri në luftë, Fuqitë e Antantës filluan të reflektonin dhe të mbanin një qëndrim korrekt.Ministri i jashtëm i Perandorisē Ruse Sazanov i shfaqi diplomacisë Franceze qëndrimin e qeverisë Ruse, ndaj Serbisë.Sipas tij, qeveria perandorake i deklaroi kategorikisht Serbisë se, ajo nuk duhet të shpresojë të tërheq Rusinë, e cila është e vendosur të mos shkojë deri në luftë të armatosur për një port në Adriatik.Sazanov përfundimisht e konsideronte daljen e Serbisë në det një çështje tē humbur.Për të ishte më mirë që, ajo të mjaftohet me atë që do të marrë se sa, t'i humbasë të tëra.Kurse Rusia nga ana e saj, do përpiqet t'i ngushtojë kufijtë e Shqipërisë sa më shumë.Sazanov mendonte se Serbia donte të provokonte një luftë evropiane për hir të Durrësit duke varur shpresën në mbështetjen Ruse.Sazanov e porositi dhe e këshilloi edhe njëher kryeministrin Serb Pashiç për vetëpërmbajtje me qëllim që mos të hynte në luftë me Vjenën.Në një letër drejtuar Pashiç ai shkruan:"Në qofë se, do të vazhdoni të kërkoni Durrësin, do të humbisni edhe Beogradin.Kini kujdes.Vjena e ka humbur kokën".Serbia, e mbetur vetëm dhe pa përkrahjen e Fuqive të Mëdha, u përkul përpara këshillave parlajmëruese të Rusisë, dhe tërhoqi forcat e saj nga Porti i Durrësit, duke shuar njëher e mirë ëndrën dhe ambicien e saj për dalje në det.Pra Austria i bindi Fuqitë e Mëdha ku me diplomaci dhe ku me kërcënim me luftë që çështja e portit serb në Adriatik, nuk pajtohej në asnjë mënyrë me ekzistencën e Shqipërisë si dhe me politikën e jashtme Austriake.Çështja u zgjidh në favorin e Vjenës dhe në favor të Shqipërisë.
🟢Shpallja e pavarësisë së Shqipërisë me ndihmën e poltikës së jashtme Austriake
🟢Qarqe brenda Monarkisë mendonin se, po vihej në rrezik Monarkia dhe e ardhmja e saj, për të shpëtuar kombin e shqiptarëve. Disa ngrinin pyetjen se, me parat e kujt do ngrihej ky shtet dhe shpreheshin se shqiptarët ishin anarkik, pasi "për çdo shqiptari i duheshin dy policë.Qarqet politike të Vjenës, i këshillonin qarqet udhëheqëse shqiptare që, me anën e shtypit ti drejtoheshin opinionit publik Evropian dhe ti tregonin vullnetin e patundur të kombit, se do të mbronin integritetin vendit dhe popullin.Berchtold orientoi konsujt në Shqipëri që krerëve shqiptarë, me kujdesin më të madhe duhet t'u jepni të kuptojnë, interesin e gjallë që qeveria e Italisë dhe ajo e Austro- Hungarisë tregojnë për autonominë dhe pavarësinë e Shqipërisë.Ju duhet të përfitoni nga ky rast, për t'i nxitur krerët shqiptarë, që sa më shpejt të formojnë një komitet, të përbërë nga personalitetet më të shquar me kombësi shqiptare. Komiteti mund të konsiderohet si përfaqësues i qeverisë së vendit që në rast nevoje, qeveria e Italisë dhe ajo e Austro- Hungarisë, të kenë se kujt t'i drejtohen në Shqipëri.
🟢Më 8 nëntor Ismail Qemali takohet me kontin Berchthold në Budapest, në kujtimet e tij ai shkruan:"Vizitën e pare ne Budapest ja bëra kontit Andrassy, ku takova kontin Hadik, mikun e tij të vjetër dhe ish nensekretar i shtetit, i cili me tha se personaliteti që do të takoja nuk ishte dikush tjetër veçse Kiteti Berchtold. Këtë e takova po atë mbrëmje në shtëpinë e kontit Hadik. Shkëlqesia i tij miratoi pikëpamjet e mia, për çështjen kombëtare dhe menjëherë qe i gatshëm të më plotësonte të vetmen kërkese që i bëra, do me thënë të më vinte në dispozicion një anije, me të cilën mund të arrija në portin e parë shqiptar, para se të arrinte ushtria serbe.Dhimitër Berati kujtonte, se me insistimin e Ismail Qemalit Ministria e Jashtme austriake, pranoi të urdhëroj Llojdin që të na marri e të na shpjer gjerë në Durrës.Ai dëshmon se, Ismail Qemali u morë vesh me Berchtodin.Nopça shkruante se, “Ismail Qemali, i cili fillimisht kishte shkuar bashkë me Berchtoldin në Budapest tek shkëlqesia e tij, konti Hadik Janes dhe pastaj me detyrën dhe mbështetjen e Berchtoldit, udhëtoi për në Vlorë, ku krijoj së pari qeverinë provizore të Shqipërisë. Takimi i parë me Berchtoldin është i datës 8 nëntor siç na informon Ismail Qemali por edhe konsulli italian nga Budapesti.Në 9 nëntor takohet me gjeneral Shemuan.Pas këtij takimi ai shkroi telegraf drejt Vlorës, në të cilën thuhej se;"E ardhmja e Shqipërisë është e siguruar.Telegrafoni, kudo të kenë besim të plotë për fatin e atdheut".
🟢Berchtold në lidhje me takimin e dytë atë forma ltë datës 12 nëntorit me Ismail Qemalin, në raportin ditor shkruante se; Qeveria jonë sot ushqen simpatinë me të madhe për zhvillimin kombëtar të popul shqiptar dhe dëshiron që prej ngatërresave të sotme te Ballkanit, Shqipëria të dalë më vete si një shtet kompakt që të përmbajë në vetvete të gjithë shqiptarët dhe të jetë i barabartë me popujt e tjerë ballkanikë.Kjo punë është e domosdoshme, sepse sipas mendimit tonë, vetëm kështu mund të sigurohet përgjithmonë qetësia në Ballkan.
🟢Ismail Qemal Beu-i shkruante Berchtold, konsullit Rudnay-niset sot me vapor nga Trieste në Durrës."Ju duhet të silleni mirë si me të, ashtu edhe me të gjithë patriotët shqiptarë dhe në rast se gjenden ndonjëherë gushtë, t'i ndihmoni që të hipin në vaporin 'Graf Vurmbrandt, apo në vaporet e 'Lloyd', që rrahin Durrësin. Megjithëse duhet të hapni sytë fort kundrejt smail Qemal Beut, të cilit në politikë nuk mund t'i besohet kryekëput.Në ju zëntë në gojë tema politike,atëherë, t'i thoni vetëm pikëpamjen tonë, që e die gjithë bota, të cilën e përkrah edhe Italia, se ne duam pavarësinë dhe integritetin e Shqipërisë.Por, mes Ismail Qemalit dhe politikanëve të tjerë shqiptarë, gjenden disa kundërshtime.Është mirë që të mos merrni pjesë në këto grindje, as edhe në shpjegimin e formës së regjimit të nesërm të Shqipërisë, por theksoni kurdoherë se është nevojë e domosdoshme që në këto kohëra kritike të jenë në harmoni të plotë të gjithë krerët shqiptarë."
🟢Pasi mbërriti me anijen austro- hungareze në Durrës, Ismail Qemali u takua me konsullin Rudnay, të cilit ju lut që ti thoshte Berchtold- it se; Ishte i sigurt në suksesin e planit, se shpallja e pavarësisë së Shqipërisë do të bëhej nga mesi i javës tjetër dhe se qeveria greke i kishte premtuar njohjen e këtij akti.Pas kësaj ai u drejtua Vlorës pasi ushtria serbe ishte afër Durrësit. Kështu me mbështetjen diplomatike të Vjenës, "emblema e shqiponjës së zezë të Skënderbeut u ngrit dhe pavarësia e shtetit shqiptar u shpall."
🟢Në Kuvend, Ismail Qemali ndër të tjera deklaroi se, ky mendim dhe qëllim u prit me simpati nga të gjitha Fuqitë e Mëdha dhe sidomos nga Austria dhe nga Italia.Sipas Lajhanec konsullit austriak në Vlorë, Kuvendi "vendosi unanimisht të shpallte pavarësinë e plotë të Shqipërisë, e këtë t'ua lajmëronte menjëherë Fuqive të Mëdha, ashtu edhe shteteve ndërluftuese".Konsulli Austriak nē Vlorë na dëshmon se, "Në orën 4 mbasdite, u ngrit flamuri kombëtar, një shqiponjë e zezë me dy krena mbi një fushë të kuqe në derën e shtëpisë se Xhemil Beut, dhe i qe njoftuar popullit që priste jashtë shpalljen e pavarësisë, dhe që u prit me entuziazëm.Një grumbull njerëzish kaloi nëpër rrugët e qytetit, duke kënduar dhe duke bërtitur me gëzim.Ata u ndalën më parë para konsullatës sonë dhe bërtitën me britma "rroftë Shqipëria" dhe "rroftë Austria".Këto thirrje qenë përcjellë me duartrokitje.Unë e falënderova turmën prej dritares, duke luajtur kapelën dhe duke thirrur, rroftë Shqipëria!"
🇦🇹🇹🇯⚔️Ultimatumi i Austro-Hungarez i majit të vitit 1913 për tërhiqjen e trupave malazeze nga Shkodra.
🔴⚔️Mali i Zi ishte vendi i parë ballkanik që i shpalli luftë Perandorisë Osmane.Synimi kryesor i luftës, ishte marrja e Shkodrës dhe e Pejës.Më 11 tetor, Mali i Zi filloj mësymjen ushtarake në drejtim të Malodres dhe e mbajti atë të rrethuar deri në pri sh1913. Komandanti i saj, Hasan Riza Pasha, nuk pranoi as një lloj diskutimi që mund të bënte fjale për ta dorëzuar qytetin. Edit Durham kujton se ai, ishte shprehur se në qoftë se ndonjë nga oficeret, ose ushtarët e mi do të vijë e do të më flasë për t'u dorëzuar, do ta pushkatoja në vend.Madje nxori urdhër sipas të cilit njoftonte banorët e Shkodrës se ai që shprehet për dorëzimin e qytetit, do të varet.Në 28 tetor 1912, Zambaur, konsulli austriak në Shkodër njoftoi Ballhauseplatzin, mbi planet e Malit të Zi për Shqipërinë. Sipas tij, Mali i Zi dëshiron të aneksojë bregdetin deri në Durrës. Në projektin e paraqitur nga qeveria malazeze përfshihej, Shkodra, Durrësi si dhe do të krijohej një shtet i pavarur, i cili sipas modelit të Austro-Hungarisë, do të hynte në një union real me Malin e Zi. Giesel, ambasadori i Monarkisë në Cetinë, i bëri të qartë mbretit që më 31 dhjetor 1912, se Shëngjini nuk do t'i takojë as Malit të Zi dhe as Serbisë, por do të hyjë në Shqipërinë autonomi dhe se Shkodra do të hyjë në Shqipëri.Ndërsa mbreti ia ktheu se më parë Buna do të rrjedh gjak se sa të bëhet një gjë e tillë.Për Berchtold shkelja e skelës së Shëngjinit prej ushtrisë malazeze ishte një vepër e bërë për hesap të serbëve.
🟣Për Berchtoldin:
🟣1- Shkodra është qendra e protektoratit katolik në Shqipëri dhe ishte e rëndësishme që t'i mbetej Shqipërisë.
🟣2- Për opinionin e ekspertëve, një Shqipëri e fortë dhe e zonja është e pamundur pa Shkodrën dhe rrethinat e saj.
🟣3- Nëse Shkodra nuk do të përfshihej në Shqipëri, Shqipëria do të humbte fiset shqiptare që lidhen me Shkodrën.Këto fise do të absorboheshin pa dëshirën e tyre nga Mali i Zi, që është etnikisht dhe fetarisht i ndryshëm nga Shqipëria.
🔴⚔️Në 23 nëntor 1912, Giesel ambasadori i monarkisë në Malin e Zi, me urdhër të Berchtold i deklaroi Nikollës edhe një herë tjetër se, Shkodra përfundimisht nuk do t'i mbetet Malit të Zi dhe se zotërimi definitiv jo vetëm i bregdetit shqiptar, por edhe i qytetit dhe i rrethit të Shkodrës, nuk mund të pajtohej me krijimin e një Shqipërie autonome. Përgjigja e mbretit ishte se:"I kam marrë masat që në pak ditë do të marrë Shkodrën, o kështu o ashtu, veçse ju duhet të dini se në pastë ndërmend Austro-Hungaria, të më përzërë me forcë nga vendet që kam shkelur, atëherë do të mbroj ushtrinë deri në dhinë e fundit dhe deri në fishekun e fundit, dhe këtë gjë do ta bëj edhe në me lëntë në baltë Rusia dhe aleatet e mia".Mbret Nikolla bashkë me shumë nga nënshtetasit e tij bënin be poshtë e lart se, po të mos merrnin ato që dëshironin, do t'i vinin zjarrin gjithë Evropës, dhe ushtria serbe dhe malazeze do të merrnin Vjenën.Madje, Nikolla pretendonte të bëhej edhe mbreti i Shqipërisë dhe pse jo, me perspektivë edhe i Serbisë.
🔴⚔️Car Nikolla jo vetëm që nuk merrte parasysh mos aprovimin e diplomacisë vjeneze, por bënte ndërkohë plane për Shkodrën se, çfarë do të bënte me të në të ardhmen. Mbreti i kishte përmendur ambasadorit Austriak se, duke thelluar Bunën do ta lidhte Shkodrën me detin, dhe do ta bënte atë një skelë detare. Kur Giesel i deklaroi sërish se, ajo do t'i mbetet Shqipërisë, mbreti ja ktheu se:"Në Shkodër mbes unë dhe nëse dëshironi të më nxirrni jashtë me forcë, atëherë do të mbroj veten deri në burrin më të fundit dhe për këtë po ju jap fjalën time të shenjtë.Ju duhet të dini se, unë prandaj i kursej trupat e mia, për t'i pasur gati të paprekura në luftë kundra Monarkisë".Giesel ishte i mendimit se mbreti ishte fanatik, shovinist dhe veç kësaj egoist i kulluar."Siç shihet kishte humbur komplet gjykimin e qetë dhe të matur mbi zhvillimin, që sipas gjasave do të marrin ngjarjet, sheh vetëm nga syzet e tij, dhe beson se është një nga qendrat e politikës botërore".
🔴⚔️Në shkurt të 1913, komandanti i Shkodrës vritet pas një darke tek Esat Pashë Toptani dhe pothuajse të gjithë dyshimet u hodhën tek Toptani. Hortensa Zambaur, gruaja e konsullit austriak në Shkodër, shkruante në ditarin e saj se, të gjithë njerëzit mendojnë dhe e shprehin haptazi se Esat Pasha ka shtyrë për të vrarë Hasan Riza Pashën, që të mund t'ua dorëzojë qytetin malazezëve.Ndërkohë malazezët kishin filluar hapur masakrat mbi popullsinë civile.Malazezët përdornin masa detyruese kundrejt katolikëve dhe myslimanëve, për t'i konvertuar në ortodoks.Edit Durham, që ka qenë dëshmitare e ngjarjeve na dëshmon se:"serbët dhe malazezët pohonin haptazi qëllimin e tyre për t'i dhënë fund tërë racës shqiptare.Sllavët vazhdonin të bërtisnin vdekje Shqipërisë".
🔴⚔️Në 22 mars, Shkodra i mbeti Shqipërisë sipas vendimit të Fuqive të Mëdha.Po këtë ditë, Berchtoldi takoi Franc Josef-in dhe i kërkoi atij që të dërgonte trupa ushtarake në Shkodër.Franc Josef i përgjigjet se:"Kjo do të thotë luftë, unë nuk do ta kem atë.Por falë bindjes nga Berchtold, Perandori pranoi që të merreshin masa ushtarake.Po atë ditë Berchtold morri fjalë nga malazezët se, ata refuzojnë që të ndalojnë bombardimet ndaj Shkodrës.Më e keqja për t'u frikësuar ishte, sepse Austria lajmëroi vendosmërinë e saj, të dërgonte trupa përgjatë kufirit nga Bosnja në Mal të Zi.Një aksion i tillë sigurisht që do të kishte sjellë një luftë të madhe evropiane.Ambasadori anglez në Vjenë, për Shkodrën shkruante se:"Mund te bëhet pretekst i luftës evropiane, nga e cila Serbia dhe Mali i Zi, zor se mund të dalin gjallë".Edhe ambasadori i Francës në Vjenë, Dumain në një raport për qeverinë e tij, vë në dukje vendosmërinë e Vjenës për të mos i lëshuar Shkodrën, Malit të Zi.Ai shkruante se:"Gjëja e vetme për të qenë të sigurt është se, Austria nuk do të heqë dorë nga Shkodra"
🔴⚔️Në 5 prill u bë demonstrimi detar i Fuqive të Mëdha, por sërish mbreti s'u tërhoq.Flota më 10 prill 1913,vendosi një bllokadë të afërt të bregdetit nga Tivari deri në grykën e lumit Drin Mbreti ishte i vendosur që me gjithë demonstratën detarti të vazhdonte rezistencën kundra Evropës.Prefekti i Tivarit mori urdhër, që përkundrejt ekuipazhit të anijeve të tregohej shumë i sjellshëm dhe dashamirës, por me aktin e parë të dhunës, të përgjigjej me zjarrin e topave që qenë vendosur mbi Sutoruan dhe Valovica.
🔴⚔️Berchtold ishte i mendimit se, duke qenë që bllokada nuk po jepte asnjë efekt duhej ndërmarr një hap i dytë dhe sipas mendim të tij, ky duhet të ishte zbarkimi i një force ndërkombëtare.Austria donte të dërgonte sipas Berchtoldit 40.000 trupa, sepse:"Austria nuk mund të rrezikonte një aventurë të dështuar".Duke parë se gjendja në Shkodër po bëhej emergjente, në 22 prill Berchtold i sugjeroi Koncertit se ishte koha për të zbarkuar trupa.Po në 22 prill tradhtari, Esat Toptani thirri parinë e Shkodrës, muhamedanë dhe të krishterë, dhe i njoftoi se, ai ishte i detyruar që ta dorëzonte qytetin.
🔴⚔️Tradhtari Esat Pash Toptani u dërgoi konsujve një notë, në të cilën njoftonte se, pas shtatë muajsh luftimesh pa asnjë ndihmë nga jashtë, në pamundësi të siguronte ushqime, të nesërmen do të dorëzonte qytetin dhe do të tërhiqej me trupat e tij.Rënia e Shkodrës ishte një goditje e rëndë për politikën ballkanike austro- hungareze.Në 23 prill 1913, vjen në Vjenë lajmi i dorëzimit të Shkodrës.Menjëherë pas këtij lajmi u mblodh Këshilli i Luftës me Berchtold, Conrad dhe Admiralin Hause, komandantin e flotës. Berchtold sugjeroi një pushtim të menjëhershëm të kryeqytetit të Malit të Zi, por u la që të pritej reagimi i Fuqive të Mëdha dhe për këtë iu dërgua atyre një telegram.Ku ndër të tjera thuhej se, "Ne duhet të presim që Fuqitë, duhet të vijnë menjëherë me një vendim të menjëhershëm në lidhje me masat shtrënguese të marra prej tyre. Nëse Fuqitë nuk mund të vendosin të bëjnë këtë, ne propozojmë pushtimin e porteve të Malit të Zi.Ne kemi një detyrim moral që të sigurojmë zbatimin e vendimeve të Fuqive të Mëdha për pavarësinë e Shqipërisë".
🔴⚔️Kështu në Austri, më 2 maj u mbajt mbledhja e Këshillit të Ministrave, me qëllim që, të përgatiteshin për luftë me Malin e Zi.Në mbledhjen e Këshillit të Ministrave, Berchtold ndër të tjerash tha; "Shkodra është sot çelësi i programit tonë në Ballkan.Shkaqet janë këto:
🟣1- Pa këtë qytet, sipas krejt autoriteteve shqiptare, as që mund të përfytyrohej ekzistenca e Shqipërisë, vitaliteti i saj.Prandaj me humbjen e saj, duhej të hiqej dorë nga një Shqipëri e pavarur.
🟣2- Në rast se Shkodra do të binte nën posedimin e Malit të Zi, atëherë është frika se, skela e tij natyrore, Shëngjini, me kalimin e kohës nuk do të qe në gjendje të qëndrojë në posedimin e Shqipërisë.Në këtë mënyrë Mali i Zi do të fitonte një skelë të re, të cilën, ai duke marrë në konsideratë ndihmën që iu dha prej serbëve në aksionin e Shkodrës, përkundrejt një shpërblimi mund t'ua linte serbëve dhe kështu këta të fundit, kundra vullnetit tonë do të ngulen me gjithë këmbë në Adriatik.
🟣3- Nëpërmjet inkorporimit të Shkodrës, serbëve do t'u jepej një tokë thjesht shqiptare dhe kështu, serbizimi do të shtrihej përtej kufijve të tij etnik.
🔴⚔️Konferenca dukej e paaftë për të zgjidhur problemin e Shkodrës, por pikërisht në momentin kur Austria vendosi të dërgojë një ultimatum në Mal të Zi, mbreti malazez vendosi të hiqte dorë.
🔴⚔️Në mbledhjen e Këshillit të Ministrave të Malit të Zi të mbajtur në 3 dhe 4 maj, të cilën e udhëhoqi vet mbreti Nikolla, u analizua gjendja e përgjithshme dhe pas shumë diskutimeve fjalën e mori mbreti Nikolla, i cili deklaroi se:"Kam vendosur ta pi deri në fund gotën e helmit, jam i detyruar të lëshoj Shkodrën, ëndrrën e rinisë sime, Shkodrën e kurorëzuar me mijëra varre të ushtarëve të mi më të mirë, Shkodrën, pasurinë e ligjshme të vet Malit të Zi.Nuk ka asnjë fije shprese lidhur me Shkodrën kur tërë Evropa qëndron në anën e kundërt.Për këtë arsye nga dy të këqija të zgjedhim më të voglën dhe të shpëtojmë përherë atdheun tonë të dashur".
🟢🇦🇹🇹🇯Në 5 maj 1913, Sir Eduart Grey morri një telegram nga Cetina që përmbante një mesazh të mbretit Nikolla, drejtuar Grey-it, në të cilin lartmadhëria e tij mbas disa frazash të bukura dhe heroike, në fund deklaronte se:"Fatin e Shkodrës, e lëshoj në duart e Fuqive të Mëdha".
🟢🇦🇹🇹🇯Në 14 maj 1913, flota ndërkombëtare mori kontrollin e Shkodrës dhe ajo u bë e Shqipërisë pa luftë me armë, por me luftë diplomatike.Misioni i hyrjes se trupave të Fuqive të Mëdha u drejtua nga Anglia dhe Berchtold sqaroi katolikët e Shkodrës se, roli drejtues i Anglisë në aksionin për okupimin e Shkodrës, nuk donte të thoshte aspak se, ky aksion duhet të mbante vetëm vulën angleze, por duhej vënë në dukje karakteri i tij ndërkombëtar.Qeveria e Austro-Hungarisë u dha rëndësi të veçantë fakteve që në Shqipëri karshi Evropës, të eliminohej përshtypja sikur Monarkia ndiqte plane egoiste.Berchthold deklaronte se:"Austro-Hungaria manifeston si më parë interesin më të gjallë për forcimin e begatinë e shtetit të pavarur shqiptar".Kështu, me një kërcënim lufte, Austria e bindi mbretin malazez të tërhiqej nga Shkodra.Në një raport sekret të Ministrisë së Jashtme austro-hungareze, në lidhje me krizën e Shkodrës, parashtroheshin edhe arsyet e vërteta, që e detyruan Austro-Hungarinë të merrte masa ekstreme ndaj Malit të Zi. Në këtë raport shkruhej se:"Veprimtaria jonë energjike qe urdhëruar nga fakti se, në rast të kundërt vënia në jetë e vendimeve të Evropës, do të ishte e diskutueshme, dhe krijimi i Shqipërisë faktikisht do të ishte iluzion"Kriza e Shkodrës demonstroj një limitim të diplomacisë së Koncertit përball një fuqie të vogël sfiduese.
🇦🇹🇹🇯🤝🇦🇱Të gjithë Shqiptarët duhet t'i jenë mirënjohës Perandorisë Austro-Hungareze për mbrojtjen e pavarësisë sonë dhe të drejtave të Shqiptarëve.Austria ishte e vetmja fuqi e cila e mbështeti Shqipërinë në rrafshin diplomatik dhe ushtarak.Shteti Austro-Hungarez ka dhënë një kontribut të jashtëzakonshëm, në krijmim e shtetit shqiptar.Pa këmbënguljen e politikës Austriake, ndoshta, por me shumë gjasa, shteti shqiptar nuk do të ekzistonte sot në hartën politike të Evropës.Do të coptoheshim dhe do të asimiloeshim.Nga gjashtë Fuqitë e Mëdha, ajo përveç interesave të saj në Ballkan, dhe politikave të saj për mos lejimin e zgjerimit të influencës sllave në ballkan, ishte e vetmja fuqi që interesohej sinqerisht për ekzistencën e një shteti shqiptar të pavarur dhe të fort.Nuk duhet të harrojmë as 'yllin' e ktij posti, ministrin e jashtëm të palëkundur Austriak Berchtold, i cili luftoi diplomatikisht shumë fort për Shqipërinë duke siguruar dhe pavarësinë e saj, por , pa përjashtuar dhe kërcënimin ushtarak ndaj Serbisë e Malit të Zi.Emrin e ktij burri të nderuar, duhet ta kemi në sheshe dhe rrugë kryesore, madje duhet ngritur një monument në nder të tij dhe Perandorisë Austro-Hungareze.
🟢📚Burimet e marra:'Shqipëria dhe Fuqitë e Mëdha 1878-1918' 🟢📚Autorja:Elena Kocaqi 🇦🇱Ju ftoj të gjithve ta studjoni këtë libër historik, meqënse jemi dhe në muajin e festave kombëtare.Sigurisht pa reklamim, në përputhje me rregullat e subit.Ky libër shpalos më së miri vendimet e Fuqive të mëdha për Shqipërinë, duke shpalosur dhe arkivat e asaj kohe, që nga viti 1878 i Kongresit të Berlinit, traktatit të Shën Stefanit, dhe shkon deri në vitin 1918, vitin e fundit së luftës së parë botërore.Pjesët që unë kam shkëputur dhe kam ndarë me ju, janë ato pjesë që i cilësova si kryesore.Libri ka 518 faqe gjithsej.Librin mund ta gjeni në çdo librari të vendit.Çmimi~1700 Lekë.